“Susun!” diye bir ses ortalığı inletti.
O kadar rahatsız ediciydi ki ortalıkta bağırıp çağırarak dolaşan çocukların gürültüsüne razı oluverdim. Bağırtısıyla dikkatimi üzerinde topladığı için de müzeyi gezmeyi bırakıp o öğretmeni ve öğrencilerini izledim.
Müzenin baş eseri, dünyanın dikkatini kentimizin üzerine çekecek kadar önemli Tarhunda heykelinin önüne geldiklerinde bağırarak “Bakın bu heykel çok önemli, turistler için!” diye anlattı öğretmen.
Çocuklar baktılar, yine baktılar 8 yaşının bilgisiyle öğretmenlerinin ne demek istediğini anlamadılar… Ve gürültüye devam ettiler. Bu kez Tarhunda’yı bile titretecek kadar yüksek bir sesle, “susun!” diye bağırdı.
Gürültüden rahatsız olan bir müze misafiri öğretmene yaklaştı “Çok gürültü oluyor!” diye uyardı. Öğretmen;
“Ne yapayım, bunlar hiç tarihi sevmiyorlar ki, susturamıyorum, ancak bağırınca susuyorlar!”
Öğretmenin bağırtısı çocukları geçici olarak da olsa sessizleştirmişti. Sessizleşen çocuklardan bir tanesi, işaret parmağını kaldırdı; “Turist nedir öğretmenim” diye soracak oldu… “İndir elini, sus bakayım!” diye tepki alınca da sustu.
Tarhunda’dan sonra öbür reyona doğru yürüdüler. Roma dönemini anlatan maketlerin olduğu bölüme gelince, bir farklılık hissettiklerinden olacak çocuklar birbirleriyle konuşarak maketler için kendilerince yorum yapmaya başladılar. Dolayısıyla uğultu yeniden yükseldi.
Öğretmen “susun” diye bağırdı… Daha yüksek sesle… Yeniden.
Bu kez ben yaklaştım öğretmene; “Hocam çok gürültü oluyor, rahat gezemiyoruz!” dedim.
“Ne yapayım tarihi sevmiyorlar!” diye cevap verdi.
“Ama siz anlatmıyorsunuz ki sevsinler. Dünyaca önemli Tarhunda heykelini bakın bu turistler için diye anlatıp geçtiniz. Çocuklar da kendileri için olmayan bir şeye dikkat kesilmediler. Koca Hitit Aslanını da bu da tarihi bir aslan diye geçiştirdiniz. Siz tarihi anlatmasanız nasıl sever çocuklar? Çocukları buraya getirecekseniz, daha önceden siz gezip, hazırlanıp gelmelisiniz ki bir şeyler anlatabilip, çocuklara tarihi sevdirmelisiniz”
“Sen de sus be adam!” demedi bana.
“Eve haşat geliyoruz, vaktimiz mi var beyefendi!” diye alçak sesten cevap verdi.
“En azından müzenin yazdığı açıklamalara bakıp bir şeyler anlatın” diyecektim ama utandım susuverdim.
***
Sustum…
Çünkü müze eserlerin altına ya doğru dürüst bir açıklama yazmamış ya da arkeoloji dilinde tek kelime bir şeyler yazarak geçiştirmişti. Arkeoloji tahsili yapanların dışında kimsenin anlamayacağı latince bir şeyler;
Osthotek… Strigilis… Ryton… Toga… Kore… Oinochoe… Alabastron… Scaraboidler… Lekythos… Kyliks… Lagynoslar…
Latince olmayanlarda da hiçbir açıklama görülmüyordu;
İnsan başı… Eski paralar… Rahip…
İnsan başı olduğunu zaten görüyoruz… Ama kimin başı? Senatör falan mı yoksa ismi belli bir general mi?
Rahip dediklerinin başlığının üstünde kocaman latin harflerle bir şey yazıyordu. Belli ki heykelin kimliğine dair bir işaretti bu. Ama sadece “Rahip” deyip geçmişlerdi… Başlıktaki yazı dikkatle okunsa, rahip değil, başka biri belki de!
Ama haksızlık etmeyeceğim açıklama olan bölümler de var müzede. Ancak daha müzenin ilk girişindeki tarihi fotoğrafların olduğu bölümde, herkesin bir bakışta anlayabileceği önemli yanlışlıklar olunca, bu açıklamalara da güven kalmıyor. Örneğin Yumurtalık surlarını “Tepebağ Surları” diye, eski hükümet konağını “Acem’in Kahvesi” ismiyle anlatmışlar.
Kısacası müze bile eserlerini doğru dürüst anlatamamışken, öğretmen nasıl anlatacak? Çaresiz uzaklaştım öğretmenden ve çocuklardan. Başka bir reyonda biraz oyalandım. Öğretmenin bağırması daha uzaktan geliyordu artık;
“Susun”…
***
Müzeden çıkarken çocuklara yeniden rastladım.
Hayret hiçbirinden ses çıkmıyordu. Tarihi öğrenememişlerdi ama susmayı öğrenmişlerdi.
Susmayı öğrenen çocuklar çıkarken, bağırıp çağırarak başka bir öğrenci gurubu geldi. Öğretmenine parmak kaldırıp, “Turist nedir?” diye soran çocuğun, işaret parmağını dudağına götürerek onlara sus işareti yaptığını gördüm.
Adana Arkeoloji Müzesi ziyaretim böylece bitti.
