‘YAŞAM KALİTESİ DÜŞÜYOR’

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası ile birlikte Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisleri Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası Adana şubelerince ‘Kentsel Dönüşüm Paneli’ düzenlendi. Seyhan Belediyesi Kültür Merkezi’nde, İMO Adana Şube Başkanı Nazım Biçer’in moderatörlüğünde gerçekleşen panele İstanbul Kent Hareketleri Üyesi Cihan Uzunçarşılı Baysal ve Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehircilik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asuman Türkün panelist olarak katıldı.

ZEYDAN KARALAR, HEM KONUŞTU HEM DİNLEDİ

Panelde tek belediye başkanı olarak yer alan Seyhan Belediye Başkanı Zeydan Karalar, açılış konuşmasında kentlerde farklı sorunlara  karşın aynı çözümler uygulandığını, çalışmaların fiziksel mekanın dönüşümüne indirgendiğini, yerleşime ilişkin ekonomik, sosyal ve kültürel boyutların dikkate alınmadığını söyledi. 1950’li yıllardan 2000’li yıllara kadar kırsal göç nedeniyle sağlıksız ve plansız kentleşmenin alabildiğine devam ettiğini kaydeden Karalar, “Sağlıksız, üst üste binalar, keşmekeş trafik, yeşil alanı olmayan mutsuz bir yaşamın kentleri oluşmuştur. Aslında kentleşmenin ikinci evresi de 1999 depremi aklımızı başımıza bir nebze getirmiştir. Bu binaların çoğunun yıkılıp yeniden yapılması sık sık gündeme gelmektedir. İşte bu da kentleşmenin üçüncü evresi olarak tanımlanıyor. Bu evre modern şehir yaşamına uygun, nitelikli yapılaşmanın ve kentsel yaşamın oluşması hedeflenerek iyi değerlendirilmelidir. Bu fırsat kaçırılmamalıdır” dedi.
HASAN EMİR KAVİ: “KENT TARİHİ VE KÜLTÜRÜ YOK EDİLİYOR”
TMMOB İl Koordinasyon Kurulu (İKK) Sekreteri Hasan Emir Kavi ise 1940’lı yıllardan bu yana süregelen çarpık ve sağlıksız kentleşmenin acı sonunun depremlerle yaşandığına işaret etti. Kent tarihini, kültürünü yok eden, toplumu kimliksizleştiren kentsel dönüşüm anlayışının kabul edilemeyeceğini belirten Kavi, “Dönüşüm bütüncül olarak ele alınmalı. Süreç şeffaf olmalı. Vatandaşlarımız sosyal ve ekonomik açıdan zarara uğratılmamalı. Vatandaşın mülkiyet hakkı anayasal güvence ile korunmalı” dedi.
HIDIR ÇAK: “12 MİLYON YAPI GÜVENSİZ”
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Adana Şube Yönetim Kurulu Üyesi Hıdır Çak da ‘Adana Nasıl Bir Dönüşüm İçinde’ başlıklı sunum gerçekleştirdi. İMO Adana Şubesi Kentsel Dönüşüm Komisyonu’nun mahallelerde gerçekleştirdiği çalışmaları fotoğraf ve video görüntüleriyle katılımcılara aktaran Çak, “Türkiye’nin her yerinde olduğu gibi Adana’daki yapı stoğunun büyük çoğunluğunun mühendislik hizmeti almadığını görüyoruz. Yeşil alan miktarı yok denecek kadar az. Türkiye’deki 20 milyon yapının 12 milyonu güvenli değil” dedi. Adana’da kamuya ait arsaların büyük oranda tüketildiğini ve yeni arsa bulmakta zorluk çekildiğini ifade eden Çak, “Kentsel dönüşüm sadece depreme bağlanmamalı. Diğer parametreler de göz önüne alınmalı. Adana, ülkemizin en önemli kentlerinden biri ancak plansız şehirleşme, denetimsizlik, yapı stoğu sıkıntısı hakim. Sağlıksız yapılaşma bir türlü düzeltilemiyor. Yaşam kalitesi düşüyor” şeklinde konuştu.
Adana’nın merkez ilçelerinin tamamı ele alındığında ruhsatlı bina oranının toplamda yüzde 41.6 seviyesinde kaldığını belirten Çak, özellikle Seyhan ve Yüreğir’de önemli bir dönüşüme ihtiyaç olduğunu söyledi. Vatandaşların kentsel dönüşüm konusunda belediyelerden ve yetkililerden bilgi alamamaktan yakındığını ifade eden Çak, 6306 sayılı ve 5393 sayılı kanun ile Adana’da ilan edilen kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarına ilişkin bilgi de verdi.

NAZIM BİÇER: “PORTAKAL BAHÇELERİ KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANI OLAMAZ”

Sunumun ardından ‘Kentsel Dönüşüm Paneli’ne geçildi. Panel Moderatörü, İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Adana Şube Başkanı Nazım Biçer, TMMOB’nin efsanevi başkanı Teoman Öztürk’ün dediği gibi bilimi ve tekniği emperyalizmden yana değil halkın yararına kullanmaya devam edeceklerini vurguladı. Vatandaşların her konuda TMMOB’ye bağlı odalara başvurabileceğini dile getiren Biçer, “Türkiye’nin birçok yerinde ve Adana’da uygulanan kentsel dönüşümlerde insan faktörü yok. Kentlerin yıkılıp yeniden yapılanması sadece yüksek katlı bina olarak algılanıyor. Dönüşüm yapılırken insan unsuru göz önüne alınmalı” diye konuştu. Adana’daki Barış ve İsmetpaşa Mahalleleri’nde portakal bahçelerinin yok edilerek yapılan binaların kentsel dönüşüm sayılamayacağını ifade eden Biçer, kentsel dönüşümün ilk ve yoğun yaşandığı kent olması nedeniyle panelistlerin İstanbul’dan seçildiğini dile getirdi.

CİHAN UZUNÇARŞILI BAYSAL: “VATANDAŞ TOKİ’DE HAPİS HAYATI YAŞIYOR”

Kent ve konut hakkı üzerine çalışmaları ile bilinen panelistlerden İstanbul Kent Hareketleri Üyesi Cihan Uzunçarşılı Baysal ise konutun insan hakkı olduğunu, bir meta olarak görülemeyeceğini kaydetti. Konutun finans varlığı olmadığına işaret eden Baysal, İstanbul’daki projeler nedeniyle köylerin de yok edildiğini belirtti. Türkiye’de sanayiden vazgeçilerek inşaat ve konut sektörüne yönelinmesi nedeniyle sorunların arttığını söyleyen Baysal, “Kentlerde yoksulun barınma hakkı neredeyse elinden alınıyor. İnsan odaklı yapılaşmalardan rant odaklı yapılaşmalara geçiliyor. Yeşil alanlar ve kent değerleri finansa kurban ediliyor. Türkiye’nin birçok yerindeki kentsel dönüşüm projelerinde olduğu gibi Adana’da gerçekleşecek Belediye Evleri Mahallesi’ndeki kentsel dönüşüm de iyi irdelenmeli. Dönüşüm, vatandaşlar mağdur edilmeden gerçekleşmeli. Vatandaşlar da haklarını iyi öğrenmeli” dedi.
TOKİ eliyle yapılan konutlarda kalitesiz malzeme kullanıldığını da savunan Baysal, “Bazı bölgelerdeki TOKİ konutlarında zemin kayması yaşanıyor. Vatandaşlar sosyal donatı alanından yoksun konutlarda adeta hapis hayatı yaşıyor. Kültürel ve sosyal bağlar kopuyor. Konutlar kültürel ve yaşam hakkına saygı gösterilerek yapılmalı. TOKİ’ler maalesef komşuluk ilişkilerini bitiriyor. Kentler artık fabrikanın söküldüğü yerler olarak biliniyor. Alışveriş merkezleri, lüks konut alanları için büyük holdingler fabrikaları söküyor” ifadelerine yer verdi.

PROF. DR. ASUMAN TÜRKÜN: ”DAR GELİRLİ YERİNDEN EDİLİYOR”

Türkiye’nin birçok yerinde kentsel dönüşüm çalışmalarını inceleyen, panelist, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehircilik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asuman Türkün de panel öncesi Adana’daki mahalleleri dolaştıklarını anlattı. Kentsel Dönüşüm Paneli’ne gösterilen yoğun ilginin önemine işaret eden Türkün, “Dönüşüm mutlaka gerekiyorsa o yerde yaşayan insanların kim olduğunu bilmek lazım. İnsanların ihtiyaçları, beklentileri, ekonomik durumları irdelenmeli. Her yere aynı modelde dönüşüm yaparsanız, insanların farklılıklarını göz önüne almazsanız başarılı olamazsınız. Nitekim, başarısız olunduğunu görüyoruz” dedi.

“İnsanlar yerinde yaşatılamadığı gibi daha kötü koşullara itiliyorsa dünyanın en iyi projesi de yapılsa işe yaramaz” ifadesini kullanan Prof. Dr. Türkün, şunları söyledi: “Türkiye’de modernlik yüksek katlı apartmanlarla özdeşleştiriliyor. Dünyanın her yerinde modernliğin başka alternatifleri var ancak ülkemizde toplumsal yararı ön plana koyan bir yaklaşım yerine kısa vadeli kar etme güdüsüne (ranta) dayanan bir kentsel gelişme modeli hakim. Kentlerde rant potansiyeli olan alanlarda noktasal dönüşümler ortaya çıkıyor. Bu alanlar genellikle üst gelir gruplarına açılıyor. Kent mekanında sınıfsal ayrışmalar artıyor. Toplumun dar gelirli kesimleri yerlerinden ediliyor.  Güvenl kaygılarıyla korunan konut alanları ortaya çıkıyor. Tüm kentlilerin kullanımına açık kamusal alanlar azalıyor ve özelleşiyor. Kentin belleğini oluşturan tarihsel mekanlar yok ediliyor. Kentlerin geleceğini etkileyecek yaşamsal kararlar yine bu kar mantığı içinde veriliyor.”
FORUM

Panelin ardından katılımcılar panelistlere çeşitli sorular yöneltti. Seyhan Belediyesi Kültür Merkezi’nde gerçekleşen panele Adana’da kentsel dönüşüm planlanan veya dönüşüme başlanan birçok mahallenin muhtarı ile çok sayıda mahalle sakini, TMMOB’ye bağlı odaların Adana Şube Başkanları, Seyhan ve Çukurova Belediye Başkan Yardımcıları, belediye meclis üyeleri ve çok sayıda davetli katıldı. Mahalle muhtarları, mahalle dernek temsilcileri ve vatandaşlar kentsel dönüşüme dair yeterli ve şeffaf bilgiye ulaşamamaktan yakınırken, Adana milletvekilleri, belediye başkanları, oda temsilcileri ve meclis üyelerinin vatandaş odaklı çalışmalar için zemin hazırlaması gerektiğini vurguladı. Katılımcılar TMMOB’ye bağlı odaların kentsel dönüşüm duyarlılığına ve paneli sonuna kadar izleyen Seyhan Belediye Başkanı Zeydan Karalar’a teşekkür ederken davetli olmalarına rağmen programa katılmayan diğer belediye başkanlarını eleştirdi.