omeruney01@gmail.comAmerika Birleşik Devletleri’nde dört yiğit işçi önderi Albert Persons, Adolph Fischer, George Engel ve August Spies, 1 Mayıs 1886 yılında 8 saatlik iş günü mücadelesinde önderlik yaptıkları için idam edildi. Albert PERSONS isimli işçi, özür dileme şartıyla affedileceğinin söylenmesi üzerine, mahkeme heyetinin karşısında tarihe geçecek sözlerini söyledi: “Bütün dünya biliyor suçsuz olduğumu. Eğer asılırsam cani olduğumdan değil, emekçi olduğumdan asılacağım.” İşçi önderlerinin cenaze törenine yüz binlerce insan katılmış.
ABD’de yaşanan bu olaylar uluslararası işçi örgütlerini harekete geçirmiş. II. Enternasyonal 1889’da Paris’te düzenlediği kongrede, Amerikan işçilerinin mücadelesini desteklemek amacıyla dünya çapında gösteriler düzenlemiş. 1890’dan başlamak üzere 1 Mayıs’ı da, “Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü” olarak kabul edilmiş.
Anadolu’da 1 Mayıs ilk kez Osmanlı döneminde, 1905 yılında İzmir’de kutlanmış. Bunu 1909 Üsküp kutlaması izlemiş. İstanbul’da ilk kez 1 Mayıs kutlaması 1910’da yapılmış.
En kitlesel 1 Mayıs, 1976’da kutlanmış. Bu miting DİSK’in öncülüğünde Taksim Meydanı’ nda yapılmış. O gün Taksim Meydanı’ nı 400 bin emekçi doldurmuş.
1977 yılındaki gösterilerin daha bir görkemli kutlanmasından tedirgin olan kesimler olmuş. Ama her şeye rağmen Taksim Alanı’na beşyüzbin emekçinin akması engellenemimş. Saat 14.30’da başlayacak olan kutlamalar için alan, sabahın erken saatlerinde itibaren dolmaya başlamış. İşçiler, emekçiler, öğrenciler, kadınlar, çocuklar… Bayramlarına sahip çıkmış, coşkularını donanmış ve alanları özgür ruhlarıyla doldurmaya başlamış. Taksim alanında, iğne atsan yere düşmeyecek bir katılım yaşanmış. Dönemin DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler’in konuşmasının sonlarına doğru, çevredeki binalardan halkın üzerine ateş açılmış. Yaşanan paniğin ardından 37 insanımız yaşamını yitirmiş ve 200’den fazla insan da yaralanmış. 1978 yılında, önceki yıl yitirilen 37 insanın acısını içinde yaşayan yüzbinler yine Taksim Alanı’nı doldurmuş.
1979 yılında Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul’da mitinge izin vermemiş. O tarihten sonra da çeşitli defalar Taksim’e izin verilmediğini anımsıyoruz. 2017 1 Mayıs kutlamaları için de Taksim’e izin verilmedi. 1 Mayıs, işçi, emekçinin bayramı olmaktan çıkmış elbette. Şimdi insanlar yoksulluğu, ötelenmişliği, kazanılmış haklarının ellerinden alınmasını protesto etmek için alanlara çıkıyor. Adana’da da Mimar Sinan Açıkhava Tiyatrosu önünden saat 15.00’da başlayacak yürüyüş Uğur Mumcu Meydanı’nda sona erecek. Burada konuşmalar ve konser düzenlenecek.
Umudumuz odur ki; hiç kimse ama hiç kimse karmaşaya, kaosa yer vermeden işçinin, emekçinin hak arama mücadelesine duyarlı davransın.
PERSONS’UN MEKTUBU
8 saatlik işgünü” mücadelesi önderlerinden Albert Persons’un idam sehpasına gitmeden önce çocuklarına yazdığı mektup, o günlerde emekçilerin verdiği mücadeleden günümüze ışık tutuyor…
“Bu kelimeleri yazarken adlarınızın üstüne göz yaşlarım damlıyor… Bir daha hiç karşılaşmayacağız. Ah, sevgili çocuklarım, nasıl içten, derinden seviyor sizi babacığınız. Sevdiklerimiz için yaşamakla gösteririz sevgimizi ve gerektiğinde sevdiklerimiz için ölmekle de gösterebiliriz sevgimizi… Benim hayatımı ve doğal olmayan haksız ölümümü başkalarından öğreneceksiniz. Babanız, özgürlük ve mutluluk uğruna gönüllü olarak canını vermiş bir kurbandır. Size miras olarak şerefli bir ad ve tamamlanacak bir görev bırakıyorum… Onu koruyun, bu yolda yürüyün. Kendinize karşı doğru olun, o vakit başkalarına karşı sahte olamazsınız. Yaratıcı, uyanık ve neşeli olun… Çocuklarım, değerli varlıklarım; bu mektubu yalnız sizin için değil, daha doğmamış çocukları için ölen bir çok kişinin ölüm yıldönümlerinde de okumanızı istiyorum. Yavrularım, elveda…”
***
Kimsenin yavrularına hüzünlü elveda dememesi dileğiyle…
1 Mayıs, kutlu olsun…